Rocznie w Polsce 14 000 kobiet dowiaduje się, że ma raka piersi - 5000 z nich co roku umiera. Spośród 3500 kobiet, które każdego roku zapadają na raka szyjki macicy, umiera 50%. Na raka jelita grubego zachorowuje ponad 14 000 Polaków – co roku odnotowuje się ponad 9 000 zgonów. Część z tych osób nigdy nie zgłosiła się na badania przesiewowe, albo zrobiła to zbyt późno.
Rak piersi
Rak piersi jest najczęstszym w Polsce kobiecym nowotworem złośliwym (blisko 22% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe). Stanowi główną przyczynę zgonów kobiet na nowotwory (13% wszystkich zgonów pacjentek onkologicznych). Od początku lat 60. obserwuje się w naszym kraju rosnącą zachorowalność na ten nowotwór.
Czynniki ryzyka:
Przyczyny większości przypadków raka piersi nie są możliwe do ustalenia. Czynnikami podwyższającymi ryzyko zachorowania są m.in.: wiek, rodzinne występowanie raka piersi, pierwsza miesiączka we wczesnym wieku, menopauza w późnym wieku, późny pierwszy poród, długotrwała hormonalna terapia zastępcza, mutacja genów BRCA-1 i BRCA-2.
Samobadanie:
Samobadanie piersi jest podstawowym, bardzo ważnym elementem w procesie wczesnego wykrywania raka piersi. Składa się z dwóch etapów: oglądania stanu piersi oraz badania dotykowego, tzw. palpacji. Samodzielne badanie piersi należy wykonywać systematycznie, najlepiej w tej samej fazie cyklu miesiączkowego, tj. 2-3 dni po miesiączce, by wykluczyć nadwrażliwość brodawek i bolesność piersi, a w przypadku kobiet niemiesiączkujących raz
w miesiącu np. w dniu urodzin.
Mammografia to rentgenowskie badanie piersi, które jest obecnie najlepszym sposobem wykrywania raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju. Pozwala rozpoznać wczesne zmiany, jak również te, które nie dają się wyczuć podczas badania palpacyjnego, wielkości 2-3 mm. Ucisk stosowany w czasie mammografii nie uszkadza piersi; jest konieczny w celu uzyskania zdjęć wysokiej jakości, a ponadto pozwala na obniżenie dawki promieniowania rentgenowskiego. Mammografia pozwala wcześnie wykrywać 90-95% zmian nowotworowych, a we wczesnej fazie rozwoju każdy nowotwór może być całkowicie uleczalny.
USG piersi:
USG piersi jest to metoda obrazowa badania z użyciem ultradźwięków. Przeprowadzane jest ono w celu wspomagania i uzupełnienia badania mammograficznego, szczególnie w diagnostyce sutków gruczołowych.
Profilaktycznie USG piersi należy robić raz w roku.
Rak szyjki macicy
Co roku około 3 500 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a połowa z nich umiera, bo zgłosiła się do lekarza zbyt późno. Oznacza to, że z 10 kobiet, u których codziennie wykrywa się w Polsce ten nowotwór, 5 umiera. Część z nich nigdy nie wykonała badania cytologicznego.
Czynniki ryzyka:
Rak szyjki macicy rozwija się długo i bezboleśnie. Przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Nie jest chorobą dziedziczną czy też uwarunkowaną genetycznie. Za rozwój raka szyjki macicy odpowiedzialny jest powszechnie występujący wirus brodawczaka ludzkiego (HPV).
Oprócz zakażenia HPVwymienia się szereg czynników, które istotnie zwiększają ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy:
- wiek pomiędzy 45 a 55 rokiem życia
- wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego,
- duża liczba partnerów płciowych,
- wieloletnie palenie papierosów,
- liczne porody
- stwierdzone wcześniej zmiany w badaniach cytologicznych