Pacjentom z chorobą nowotworową często, poza chemioterapią oraz leczeniem chirurgicznym, proponowana jest radioterapia.
Spis treści:
- Kiedy stosowana jest radioterapia?
- Zastosowanie promieniowania jonizującego
- Promieniowrażliwość
- Stopień utlenowania komórek
- Dopasowanie modelu radioterapii
Technika ta zawdzięcza swoją skuteczność szerokiej wiedzy na temat działania komórek nowotworowych oraz uniwersalnym różnicom w funkcjonowaniu komórek zdrowych i nowotworowych.
Kiedy stosowana jest radioterapia?
Radioterapia stosowana jest w wielu przypadkach choroby nowotworowej, jednakże różny może być cel jej zastosowania. Jesli mowa jest o terapii radykalnej znaczy to, że dążeniem nadrzędnym jest całkowite i trwałe wyleczenie pacjenta. W pozostałych przypadkach mówi się o radioterapii paliatywnej, w której chodzi o łagodzenie objawów raka, takich jak ból czy krwotoki i wydłużenie życia pacjenta.
Zastosowanie promieniowania jonizującego
Sednem leczenia radioterapeutycznego jest zastosowanie promieniowania jonizującego, którego działanie może przejawiać się w dwojaki sposób. O oddziaływaniu bezpośrednim mówi się wtedy, gdy promienie skierowane zostają w bliskie sąsiedztwo lub wprost na strukturę, która jest komórce niezbędna do życia, taką jak na przykład DNA, powodując tym samym jej zniszczenie.
W przypadku, gdy działanie promieniowania jonizującego skupia się natomiast na substancjach obecnych w komórce (najczęściej na wodzie, której jest najwięcej) i w ten sposób, poprzez zachodzące w nich zmiany, wpływa destrukcyjnie na niezbędne do życia komórki struktury, mówi się o działaniu pośrednim.
Jak więc wynika z powyższego, promieniowanie jonizujące w prosty sposób może okazać się dla komórki zabójcze. Niemalże automatycznie nasuwa się więc pytanie o negatywne skutki działania radioterapii względem zdrowych komórek. Czy jest ono dla nich równie niebezpieczne jak dla komórek rakowych?
Niestety w wyniku terapii z użyciem promieniowania jonizującego również zdrowe komórki ulegają zniszczeniu lub uszkodzeniu. Istotny jest jednak fakt, że w odróżnieniu od komórek nowotworowych, zdrowe komórki charakteryzują się większymi zdolnościami samonaprawczymi niż te pierwsze. Ponadto komórki poddane promieniowaniu zostają niejako jednocześnie stymulowane do szybszego namnażania się, w wyniku czego zdrowe komórki mają szansę jeszcze szybciej się regenerować.
Promieniowrażliwość
Ważnym aspektem stosowania radioterapii jest również promieniowrażliwość. W komórce nowotworowej maja miejsce pewne specyficzne podziały i fizykochemiczne reakcje, które sprawiają, iż jest ona o wiele bardziej wrażliwa na promieniowanie jonizujące niż zdrowa komórka.
Radioterapia zawsze odbywa się w kilku etapach, co jest spowodowane kilkoma faktami.
Poziom wrażliwości komórki na radioterapię jest uwarunkowany aktualną fazą rozwoju, w której znajduje się komórka. W pewnym momentach cyklu życiowego jest ona bardziej podatna na negatywny wpływ promieniowania jonizującego niż w innym. Z tego też względu w pierwszym etapie radioterapii ulega zniszczeniu tylko część komórek. Wynika stąd potrzeba powtórzenia promieniowania, które będąc w kolejnym etapie skierowanym jedynie w komórki promieniowrażliwe, ma szansę zniszczyć te, które na wcześniejszym etapie, ze względu na swoją promieniooporność, zostały tylko uszkodzone.
Stopień utlenowania komórek
Inną właściwością, na której bazuje radioterapia jest stopień utlenowania komórek. Ze względu na fakt, że te, charakterystyczne dla guzów nowotworowych namnażają się znacznie szybciej niż tworzą się nowe naczynia krwionośne doprowadzające do nich tlen, część komórek raka do pewnego momentu pozostaje słabo natleniona.
Z tego tez powodu przy pierwszym zetknięciu z radioterapią giną tylko niektóre, te najbardziej dotlenione komórki nowotworowe. Konsekwencją eliminacji cześci komórek raka jest fakt, że więcej tlenu zaczyna docierać z kolei do tych, które do tej pory były słabo dotlenione, uwrażliwiając je tym samym na zabójcze działanie promieniowania jonizującego w dalszym etapie radioterapii.
Dopasowanie modelu radioterapii
Mimo iż każda radioterapia opiera się na wspólnych założeniach, dopasowanie modelu radioterapii jest skomplikowanym procesem, który oparty jest na wielu czynnikach, takich jak diagnoza histopatologiczna, lokalizacja guza, stopień jego zaawansowania czy ogólny stan pacjenta. Z tego też względu plan leczenia promieniami jonizującymi jest zawsze starannie i indywidualnie zaplanowany dla każdego pacjenta z osobna.
