Zabiegi z zakresu chirurgii onkologicznej, dzięki wdrażaniu najnowszych światowych osiągnięć techniki medycznej, stają się bezpieczniejsze dla chorego i możliwe do przeprowadzenia, z zamiarem wyleczenia, nawet w najbardziej zaawansowanych procesach rozrostowych. Aparaty do leczenia promieniami(radioterapia) tworzone są z dbałością o coraz doskonalszą precyzję pracy, umożliwiają leczenie celowane, skoncentrowane na zmianie nowotworowej, przy minimalnym obciążeniu narządów krytycznych w sąsiedztwie. Dodawanie do terapii onkologicznych leków z innych grup, również nowych i sukcesywnie modyfikowanych, udoskonalanych na bazie wcześniejszych doświadczeń z pracy z pacjentami, pozwala pełniej zapobiegać działaniom niepożądanym obciążającego leczenia onkologicznego.
Radioterapia – skutki uboczne
Promieniowanie nie jest terapią bezpieczną- może uszkadzać również komórki zdrowe w bezpośrednim sąsiedztwie guza nowotworowego. O ile pacjent jest w dobrym stanie ogólnym, bez niedoborów odporności, w stanie dobrego odżywienia, komórki typowe, zdrowe potrafią się znacznie szybciej regenerować a co za tym idzie- najczęściej nie dochodzi w nich do trwałych uszkodzeń popromiennych.
Spektrum efektów ubocznych radioterapii zależy od rodzaju, dawki promieniowania, obszaru ciała jaki został poddany terapii i indywidualnej wrażliwości chorego na ten typ leczenia. Niektórzy pacjenci przechodzą bardzo łagodnie przez kilka tygodni naświetlań, inni doświadczają bardzo niepokojących skutków ubocznych, nie raz narzucających konieczność pilnej hospitalizacji. Powikłania wczesne (ostre), które pojawiają się już w trakcie radioterapii lub w niedługim czasie po jej zakończeniu trwają zwykle krótko i są odwracalne. Najczęściej ograniczają się do miejscowych reakcji tkanek miękkich i powłok ciała, które ustępują bez blizny wraz z regeneracją naskórka i skory właściwej. Czasem pojawia się bolesny obrzęk napromieniowanego miejsca(zwłaszcza w okolicach po zabiegu limfadenektomii – usunięciu węzłów chłonnych) oraz inne powikłania swoiste narządowo. Powikłania późne (przewlekłe) mogą wystąpić w okresie kilku do kilkunastu miesięcy po zastosowanym napromieniowaniu, niekiedy prowadzić do przewlekłej niewydolności narządowej (włóknienia np. płuc, nerek, niewydolność serca, martwica kości, niegojące się owrzodzenia). Przy odpowiedniej ochronie, stosowaniu się do zaleceń lekarzy prowadzących i pielęgniarek doświadczonych w pracy z pacjentami onkologicznymi, powikłań tych w zadowalającej większości można uniknąć albo bardzo je ograniczyć do stopnia nieutrudniającego aktywnego funkcjonowania i nieobniżającego jakości życia chorego.
Medycyna nuklearna
W onkologii osiągnięcia medycyny nuklearnej wykorzystuje się w diagnostyce- np. detekcji węzłów tzw. „wartowniczych” do oceny zaawansowania choroby nowotworowej- obecności przerzutów raka do regionalnych węzłów chłonnych (np. Technet Tc43 - raka piersi, czerniaka złośliwego). Izotopy promieniotwórcze (np. stront Sr89, samar Sm153, fosfor P32) wykorzystuje się do leczenia rozsianych przerzutów nowotworów litych do kości. Najpowszechniej stosowanym jest izotop strontu – jako analog wapnia wybiórczo gromadzi się w ogniskach osteolitycznych w kośćcu, emituje promieniowanie które miejscowo niszczy komórki nowotworowe przy minimalnym uszkodzeniu tkanek zdrowych otaczających.
Głównym wskazaniem do zastosowania radioaktywnego izotopu strontu są mnogie, klinicznie objawowe- powodujące silne dolegliwości bólowe przerzuty do kości, które nie mogą być – ze względu na rozległość – napromieniane ze źródeł zewnętrznych (teleterapia). Zmiany przerzutowe w układzie kostno-szkieletowym zwłaszcza, gdy lokalizują się w kościach długich ( kość udowa, kość piszczelowa, kości kończyny górnej i obręczy barkowej) znacznie osłabiają ich strukturę wewnętrzną. Predysponują do złamań patologicznych, bardzo trudnych do leczenia. W takim przypadku, zwłaszcza przy guzach mnogich, leczenie izotopowe jest wskazane nawet przy niewielkich dolegliwościach bólowych. Stwarza to szansę na prewencję bólu i wzmocnienie kości w miejscu występowania przerzutów.
fot. panthermedia
Efekt terapeutyczny- przeciwbólowy ustępuje po maksymalnie 12 miesiącach (średnio 4-10). Czasami, paradoksalnie, przed wystąpieniem pełnego, pożądanego efektu analgetycznego, dochodzi do przemijającego wzrostu nasilenia dolegliwości bólowych. Najpopularniej stosuje się tego rodzaju procedury przy przerzutach raka piersi i raka prostaty do kości. Leczenie izotopami można stosować równocześnie z napromienianiem ze źródła zewnętrznego (teleterapia).
